Zadłużony przedsiębiorca, który jest zobowiązany względem wierzyciela w związku z zawartą umową, musi liczyć się z określonymi konsekwencjami prawnymi. Jednym ze skutków braku spłaty należności w terminie może być wpisanie jego danych do rejestru dłużników. Dla właściciela firmy może oznaczać to utratę potencjalnych lub obecnych kontrahentów, pozbycie się dobrej reputacji, pozycji na rynku, a w konsekwencji duże straty finansowe. Na podstawie informacji w rejestrze dłużników nowi wspólnicy mogą żądać dodatkowych zabezpieczeń przy zawieraniu umowy. Problemy mogą pojawić się też w bankach czy innych instytucjach, które udzielają kredytów i pożyczek.
Rejestr dłużników – czym jest?
Dla większości osób rejestry dłużników dają możliwość weryfikacji przyszłych i obecnych kontrahentów, klientów, wspólników, dostawców czy innych partnerów biznesowych. Na bazie informacji zawartych w spisie można łatwo i szybko sprawdzić wiarygodność i możliwości finansowe danej osoby lub firmy. Jeśli ma ona inne zobowiązania, to współpraca może być obarczona pewnym ryzykiem. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że pojęcie rejestru dłużników obejmuje dwa rodzaje instytucji.
Pierwszą z nich jest rejestr dłużników niewypłacalnych, który funkcjonuje w ramach Krajowego Rejestru Sądowego. W związku z tym prowadzony jest przez właściwy sąd rejestrowy. Drugim rodzajem są biura informacji gospodarczej, które pośredniczą w udostępnianiu danych. Przyjmują informacje od wierzycieli, przechowują je oraz ujawniają w przeznaczonej do tego bazie. Na ten moment istnieje pięć biur informacji gospodarczej:
- Krajowy Rejestr Długów BIG S.A.,
- Rejestr Dłużników ERIF BIG S.A.,
- Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej,
- Informacja Długów Telekomunikacyjnych,
- Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A.
Czym różnią się biura informacji gospodarczej od rejestru dłużników niewypłacalnych?
Biura informacji gospodarczej mogą gromadzić i udostępniać dane dotyczące dłużników. Ograniczone są jednak pewnymi przepisami, gdyż działają jako podmioty cywilnoprawne, czyli prywatne. Z kolei krajowy rejestr dłużników niewypłacalnych to instytucja prawa publicznego, czyli państwowa. W zależności od tego, na której liście zostaną opublikowane dane, konsekwencje dla osoby zadłużonej będą się różnić. Dlatego ważne jest, aby każdy przedsiębiorca zdawał sobie sprawę ze skutków, jakie wynikają z regulacji prawnych dotyczących poszczególnych rodzajów rejestru dłużników.
Wpis do krajowego rejestru dłużników niewypłacalnych – z czym się wiąże?
Z uwagi na to, że krajowy rejestr dłużników niewypłacalnych jest instytucją państwową, obecność osoby lub firmy w tej bazie jest najbardziej dotkliwa. Umieszcza się w niej następujące dane:
- oznaczenie dłużnika – jest to nazwę firmy oraz numer identyfikacyjny REGON, a także adres siedziby,
- podstawę prawną wierzytelności – w przypadku wierzytelności solidarnych ujawnieniu podlega jedynie wierzyciel wnoszący o dokonanie wpisu,
- datę wpisu oraz datę złożenia wniosku o wpis,
- informacje o tytule wykonawczym – nazwę organu, datę wydania, sygnaturę sprawy oraz informacje o klauzuli wykonalności,
- kwotę wierzytelności – w przypadku wierzytelności niepieniężnych będzie to opis,
- zaznaczenie wierzytelności solidarnej.
Wykreślenie z rejestru dłużników niewypłacalnych następuje jedynie w przypadkach uchylenia lub zmiany postanowienia, na którego podstawie wpis został dokonany, oraz gdy uchylono orzeczenie o ogłoszeniu upadłości. Wszystkie dane podlegają też wykreśleniu z urzędu po upływie 10 lat. Poza tymi przypadkami informacje o dłużniku mogą być wykreślone, jeśli zapadło orzeczenie sądowe, że:
- wpisany do rejestru dług nie istnieje,
- wygasło zobowiązanie, z którego wynika należność,
- tytuł wykonawczy został prawomocnym orzeczeniem sądu pozbawiony wykonalności.
Jakie są konsekwencje wpisu do biura informacji gospodarczej?
Zasady udostępniania danych o dłużnikach przez biura informacji gospodarczych opisane są w specjalnej ustawie. Określa ona to, w jaki sposób ujawniać, przechowywać, aktualizować oraz usuwać wpisy wierzycieli. Dane dotyczące zobowiązania pieniężnego, które znajdują się w spisie, to:
- tytuł prawny,
- kwota i waluta zaległości,
- data powstania zobowiązania,
- informacja o postępowaniach dotyczących dłużnika,
- informacja o kwestionowaniu przez dłużnika istnienia całości lub części zobowiązania,
- data doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty,
- informacja o zbyciu wierzytelności.
Wierzyciel może samodzielnie przekazać do biura informacji gospodarczej dane w celu ich ujawnienia. Ustawa wyróżnia jednak możliwość zgłoszenia zobowiązania powstałego z istniejącego stosunku prawnego oraz z tytułu wykonawczego. Warto też zaznaczyć, że wierzyciel ma obowiązek aktualizacji wpisu. Jeśli informacje o zobowiązaniu nie będą na bieżąco uzupełniane, to zostanie ono automatycznie wykreślone po 3 latach. Biuro ma też obowiązek usunąć wpis z rejestru, jeśli:
- wierzyciel złoży o to wniosek osobiście,
- biuro informacji gospodarczej zamyka swoją działalność,
- pojawią się informacje od wierzyciela o wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy,
- jest uzasadniona informacja o nieistnieniu zobowiązania,
- minęło 10 lat od dnia umieszczenia wpisu w bazie.
Kto może trafić do krajowego rejestru lub biura informacji gospodarczej?
Do większości rejestrów mogą trafić zarówno osoby prywatne, jak i firmy, które nie uregulowały swoich długów lub spóźniają się z dotrzymaniem warunków umowy. Z uwagi na różną charakterystykę wpisów znajdujących się w każdej bazie, przypisanie do konkretnej listy będzie zależeć od rodzaju długu. Biura informacji gospodarczej gromadzą przede wszystkim dane na temat zadłużeń powstających w obrocie gospodarczym lub z tytułu różnych płatności takich jak alimenty, pożyczki, kredyty czy opłaty administracyjne. Z kolei krajowy rejestr długów odpowiada za grzywny, mandaty czy składki ZUS.
